Parkinson Vereniging

Forum Parkinson Vereniging
Het is nu vr maart 29, 2024 12:20 pm

Alle tijden zijn GMT + 1 uur [ Zomertijd ]




Plaats een nieuw onderwerp Antwoord op onderwerp  [ 1 bericht ] 
Auteur Bericht
BerichtGeplaatst: vr jan 07, 2011 11:57 am 
Offline

Geregistreerd: di apr 08, 2008 10:36 am
Berichten: 261
Woonplaats: wassenaar
Iatrogene Verslavingen.

Verslavingen zijn zo oud als de mensheid en ontelbare artikelen zijn geschreven over het ontstaan, de behandeling en preventie van verslavingen. Een betrekkelijk nieuw fenomeen zijn de zogenaamde iatrogene verslavingen. Iatrogene verslavingen zijn:
“Verslavingen die deels veroorzaakt en in stand gehouden worden door medisch handelen. Iatrogeen is de wetenschappelijke term voor veroorzaakt door medische handelingen. (Van het oud Grieks: iatros = arts en -geen - gemaakt door).
Het is aan artsen al sinds de oudheid bekend dat hun handelen naast goede ook vaak nadelige effecten op de patiënt kan hebben en het medisch jargon is dan ook rijk aan aforismen die daarop wijzen: in dubio abstine (bij twijfel niets doen), primum non nocere (het belangrijkst is geen schade te berokkenen).
Voorbeeld van iatrogene schade: het overbrengen van besmettelijke ziekten door bloedtransfusies; het sterken van de patiënt in de onjuiste mening een ernstige ziekte te hebben door iemand met onbegrepen klachten steeds maar naar een andere specialist te verwijzen, of gewoon het mislukken, niet noodzakelijk door een fout, van een operatie of behandeling”. (Wikipedia)
Hier kunnen aan toegevoegd worden de medicijnen die door artsen voorgeschreven worden om ziekten te behandelen, maar die in het dagelijks gebruik zulke sterke bijwerkingen blijken te geven dat patiënten andere problemen ontwikkelen. Deze problemen blijken niets van doen te hebben met de oorspronkelijke ziektegeschiedenis, maar een nieuw soort verstoringen mee te brengen, die een specifieke benadering vragen. Onderstaand wordt uitgebreid stil gestaan bij twee soorten iatrogene verslavingen: de dopamineagonisten gebruikt bij de behandeling van de ziekte van parkinson. Alleen in Nederland zijn volgens recente wetenschappelijke rapporten, honderden, zo niet duizenden parkinson patiënten door hun medicatie verslaafd geraakt aan ernstige impulscontrolestoornissen. Deze kunnen onder andere uitmonden in gok-, koop-, eet- en seksverslaving. Mede dankzij internationale media aandacht ( In Nederland Eén Vandaag TV reportage, in UK BBC TV, in VS TV reportages. Alsmede artikelen in het Parkinson magazine Papaver, Apothekersnieuws en het Tijdschrift voor Neurologie en Neurochirgie) zijn de soms desastreuze bijwerkingen in kleine kring bekend geworden.
Helaas zijn deze feiten nog niet overal bekend. Schaamte en een dubbele ontkenning in -zie verder in artikel- de spreekkamer zorgen er nog voor dat patiënten te lang onbehandeld en onbegrepen blijven. De dokter schrijft geneesmiddelen voor die door de dopaminewerking sterk inwerken op het beloningssysteem. Hierdoor komt ook de rol van de voorschrijvende medische specialist sterk naar voren, Kort door de bocht wordt door sommigen wel gesteld dat de dokter als ‘dealer’ functioneert. Dit omdat het hier gaat om middelen die een bepaalde roes opwekken. In deze roes worden dan handelingen verricht die men kent uit verslavings- verhalen uit de drugs en alcohol scene.

Dopamine voor de motoriek en het beloningscentrum.
Zoals bekend wordt de ziekte van parkinson veroorzaakt door een tekort aan dopamine in de hersenen. Hierdoor ontstaan de kenmerkende motorische stoornissen. De laatste tijd ontstaat veel meer bekendheid voor de ander effecten van dopamine op het menselijk functioneren.
Er zijn in de hersenen acht dopaminerge circuits gevonden. De belangrijkste zijn achtereenvolgens:
• “Het nigrostriatale circuit. Dit circuit is vooral betrokken bij de regulatie van motoriek. Het loopt van de substantia nigra en het dorsale deel van het striatum naar de frontale hersengebieden.
• Het mesolimbisch circuit. Dit circuit heeft vooral een functie bij de regulatie van emotioneel gedrag, in het bijzonder gedrag dat bepaald wordt door beloning en straf. Het ontspringt in kerngroepen van het tegmentum en projecteert via het ventrale deel van het striatum (de zogeheten nucleus accumbens) naar structuren in de frontale hersen die deel uitmaken van het limbisch systeem (zoals de cortex cingularis anterior).
• Het mesocorticaal circuit. Ook dit circuit heeft zijn oorsprong in het tegmentum, en projecteert naar de cortex orbitofrontalis en de cortex cingularis anterior in de frontale hersenen.
• De orbitofrontale schors is eveneens onderdeel van het limbisch systeem, en speelt een rol bij motivatie en emotionele reacties.

Dopamine en gedragsstoornissen
De fysiologische effecten van dopamine zijn afhankelijk van binding aan een van vijf verschillende subtypen van dopamine receptoren, waarvan de D1 en D2 receptoren de meest bekende zijn[1]. Deze hebben verschillened locaties in de hersenen. D1-receptoren vinden we bijvoorbeeld in het striatum en neocortex, en D2-receptoren vooral in het striatum en limbisch systeem.
Drugs als cocaïne en medicatie zoals Ritalin vertragen de recycling van dopamine, waardoor een overstimulatie van de dopaminebanen (vooral het mesolimbisch circuit) plaatsvindt. Deze drugs stimuleren eveneens zogeheten opiaatreceptoren. Hun cellen hebben de eigenschap dat zij de inhiberende werking van bepaalde neurotransmitters (zoals GABA) opheffen.
Dopamine, affect en cognitieve prestatie
Positief affect, zoals een prettig gevoel na beloning, blijkt een gunstige uitwerking te hebben op cognitieve prestaties. Volgens de theorie van Ashby[2] speelt hierbij een circuit in de hersenen een rol waarbij dopamine wordt vrijgemaakt in de basale ganglia en vervolgens getransporteerd naar de frontale hersengebieden.
] Dopamine en gedragsstoornissen


Mensen met de ziekte van Parkinson hebben een tekort aan dopamine. Hierbij is vooral het nigrostriate circuit betrokken. Omdat dopamine niet rechtstreeks door de hersenen opgenomen kan worden, wordt als medicijn L-Dopa gebruikt. Daaruit kan het lichaam zelf dan meer dopamine maken. In het boek Awakenings (Oliver Sacks, 1973) en de verfilming daarvan (Penny Marshall, 1990) wordt het effect van L-Dopa als medicijn bij een zeldzaam ziektebeeld beschreven. Ook bij normale veroudering is er sprake van een verminderde werking van dopamine, zowel in de basale ganglia als in projecties naar limbisch systeem en prefrontale cortex[3]. Men vermoedt dat dit niet alleen gevolgen heeft voor de achteruitgang van complexe motorische, maar ook cognitieve functies op hoge leeftijd. Ook bij ADHD is er waarschijnlijk sprake van een onbalans van dopamine. Dopamine speelt tenslotte ook een rol bij schizofrenie. In de hersenen van schizofrenen zijn na autopsie hoge concentraties D2-receptoren gevonden in o.a. het striatum. Volgens Weinberger spelen vooral over- en onderactivaties van respectievelijk het mesolimbisch en mesocorticale circuit een rol bij twee van de meest kenmerkende aspecten van schizofrenie, namelijk de zogenaamde positieve -en negatieve symptomen[4]. Dopamine is niet de enige neurotransmitter die een rol speelt bij schizofrenie. Acetylcholine en serotonine spelen ook een rol zoals blijkt uit het werkingsmechanisme van het antipsychoticum clozapine.[5] Het belang van de neurotransmitters GABA en glutamaat blijkt uit recent onderzoek naar de ontwikkeling van nieuwe medicijnen voor de behandeling van schizofrenie.[6]”
Wikipedia



De dubbele ontkenning van gok- en seksverslaving

door Hans Bogers

“Gokken, seks en….de ziekte van Parkinson?” Met deze in het oog springende kop opende in het voorjaar 2005 het zusterblad van Papaver, het magazine van de Amerikaanse Parkinson Disease Foundation, met een artikel over de verborgen bijwerkingen van levodopa-agonisten.
Het gaat om bijwerkingen die voor een verstoring van het evenwicht van het zogenaamde impuls-controlecentrum zorgen. Het impuls-controlecentrum reguleert gedragingen die te maken hebben met emoties van beloning en bevrediging.

Verstoring van het evenwicht kan leiden tot buitensporige eet-koop-gok-seks-gedragingen. Iemand geeft bijvoorbeeld opeens grote sommen geld uit aan gokactiviteiten of ontwikkelt dwangmatig seksuele activiteiten.
Het magazine van de Amerikaanse Parkinson Disease Foundation stelt: “Voeg impulscontrole stoornissen, zoals pathologisch gokken en hyperseksualiteit toe aan de lijst van mogelijke niet motorische problemen die kunnen voorkomen bij mensen met de ziekte van Parkinson.” Het artikel vervolgt:“Recente onderzoeken wijzen erop dat ernstige verstoringen in de impulscontrole serieuze effecten hebben voor drie tot vijf procent van de parkinsonpatiënten.”
Herstel van de controle
“Nu het steeds duidelijker wordt dat sommige parkinsonmedicatie een belangrijke rol speelt in het ontstaan van impuls-controlestoornissen, is het van essentieel belang dat behandelaars hier gericht naar vragen. Daarnaast dienen patiënten en hun gezinsleden bezorgdheden over en veranderingen in het gedrag van de patiënt te bespreken met de behandelend arts. Vroegtijdige herkenning en behandeling van impuls-controlestoornissen kan wegen openen, die de controle over het gedrag herstellen, waardoor de vernietigende gevolgen voorkomen kunnen worden.”

In het voorjaar van 2006 werd ook in het magazine van de Europese Parkinson Verpleegkundigen Netwerk een artikel van een soortgelijke strekking gepubliceerd. Over deze vorm van impuls-controlestoornis wordt in het artikel gesteld:“Dit gedrag kan ongekende onrustgevoelens veroorzaken bij patiënten en hun gezinsleden en het kan ze emotioneel en financieel ruïneren. Om het te behandelen geeft een teamgerichte benadering betere resultaten. Dit houdt in: een behandeling met geneesmiddelen, psychiatrische begeleiding, hersteltherapie, maatschappelijk werk, verwijzingen, huwelijkscounseling en eventueel opname in een ziekenhuis.”

Dubbele ontkenning
In de toonaangevende database van PUB MED, de Amerikaanse internet-vraagbaak over gezondheid en medicatie, staan maar liefst 144 verwijzingen naar wetenschappelijke publicaties over deze bijwerkingen van Parkinson medicatie. In deze voor iedereen toegankelijke databank wordt het percentage parkinsonpatiënten met compulsief gedrag door bijwerkingen in enkele publicaties op ruim zeven procent gesteld. Omgerekend naar de Nederlandse situatie, waar volgens de laatste cijfers ongeveer 50.000 parkinsonpatiënten zijn, zou dit op enkele honderden slachtoffers neerkomen. In Amerikaanse media worden zelfs percentages gedaan van tien procent genoemd.
In het verleden is er op individuele basis wel eerder over deze bijwerkingen gepubliceerd, maar nergens werd het als een structureel verschijnsel gezien. Met alle gevolgen van dien. Neurologen lichten patiënten onvoldoende voor en in de bijsluiter van de medicijnen is het woord 'verslaving' niet te vinden.
Over dit heikele onderwerp lijkt dan ook een dubbele ontkenning te heersen: Parkinsonpatiënten praten liever niet over impuls-controlestoornissen, maar ook de therapeut brengt het onderwerp niet gemakkelijk ter tafel. Deze dubbele ontkenning zorgt ervoor dat het onderwerp in de behandelkamer onbesproken blijft en de patiënt raakt verder in een isolement.

Aanbevelingen voor neuroloog en patiënt:
1. Neurologen en andere therapeuten zouden structureel moeten vragen naar deze vorm van bijwerkingen van parkinsonmedicatie;
2. De vraagstelling naar deze specifieke bijwerking zou standaard in het behandelplan opgenomen moeten zijn;
3. Patiënten zouden open en eerlijk moeten zijn in de gesprekken in de behandelkamer. Zeker wanneer deze gesprekken gaan over ongewenste bijwerkingen van medicatie. Medicatie die men uiteindelijk gebruikt om beter te gaan functioneren.

Persoonlijk drama als gevolg van medicijngebruik
door Hans Bogers

“Plezier is leuk, maar te veel ervan maakt je niet gelukkig”, stelt Ingmar Franken, hoofddocent biologische en klinische psychologie aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam.
In een artikel in de Volkskrant van 9 september 2006 vervolgt Franken: “In onze hersenen zit een systeem dat ons beloont als we seks hebben, alcohol gebruiken, een mooie reis maken of goede muziek horen. Wie gevoelig is voor genot en weinig remmingen kent, is eerder geneigd tot verslaving en impulsief gedrag."

Een beter woord is het Engelse woord pleasure: een combinatie van plezier en genot. In de hersenen zie je dan een verhoogde concentratie van stoffen als dopamine, serotonine of endorfinen. Dat plezier duurt maar heel kort. Een parkinsonpatiënt die bijwerkingen van de gebruikte medicatie rapporteerde, verwoordde het als volgt: “Ik had last van seksverslaving, dat heeft mij bij elkaar wel 1 á 2 ton gekost. Het beste bewijs voor de relatie met de medicatie is dat toen ik met deze pillen stopte, de drang per onmiddellijk verdwenen was.”

Dramatisch
Enkele citaten van getroffenen en mensen in hun omgeving:

“Wij kwamen er achter dat mijn vader vele schulden had gemaakt en overal met allerlei smoezen geld leende voor zijn gokverslaving. Wat hem bijna zijn huwelijk kostte. Zijn medicijnen zijn aangepast en hierdoor zijn de parkinsonklachten weer verergerd, maar volgens de arts zijn medicijnen geen oplossing omdat deze toch weer tot verslaving gaan leiden.”

“De gevolgen zijn dramatisch, je schijnt je normbesef volledig te verliezen…liegen en fantaseren worden je deel….. Naar schatting verspeelde ik 30.000 euro en… mijn waardigheid als opa van bijna 70 jaar…” En: “Ik heb geen weerstand kunnen bieden aan de goklust en duizenden euro’s verloren in de gokhal. “Gelukkig heb ik zelf het initiatief kunnen nemen om mijn vrouw en dochter over mijn verslaving op de hoogte te brengen en ben resoluut gestopt.”

“Door mijn verslaving ben ik uiteindelijk genoodzaakt om mijn creditcard te laten blokkeren. Verder om een speciaal programma te laten installeren dat ongewenste sites die via de computer in je huiskamer kunnen binnen komen te blokkeren. Door ook alle 0900 nummers van de telefoon af te sluiten, kreeg ik eindelijk rust in mijn eigen huis.”



Daar word je niet gelukkig van
Advies van Ingmar Franken:
“Het klinkt heel saai, maar ik zou zeggen: Zoek prikkels met mate. Las af en toe wat saaiheidsweken in. Als je teveel prikkels ervaart, krijg je het deksel op de neus. Vaak wordt het jachtaspect steeds belangrijker, terwijl het eigenlijke doel door gewenning minder bevredigend wordt. Compulsief aangelegde mensen zijn continue onrustig, op zoek naar seks, drugs of andere kicks, terwijl de beloning uitblijft. Daar word je niet gelukkig van.”
Drang tot gokken, shoppen, eten en seks

Nieuw onderzoek bevestigt risico

Slachtoffers van compulsief gedrag door de bijwerking van medicijnen proberen al tijden aandacht te vragen voor hun problemen. Compulsief gedrag dat zich uit in een verhoogde drang naar gokken, shoppen, eten en seks gedurende de ziekte, is nog steeds een taboe-onderwerp. Jammer genoeg ook bij neurologen. Dat het onderwerp nodig uit de taboesfeer moet worden gehaald, bevestigt recent onderzoek van dr. Timmer en dr. Bloem, beiden neuroloog in Nijmegen.

Iets minder dan één op de zeven (14%) parkinsonpatiënten die aan het onderzoek meededen vertoont een toegenomen interesse in of drang tot gokken, shoppen, eten en seks gedurende de ziekte.

Daarbij zijn drie categorieën te noemen die meer risico lopen:
1. Patiënten waarbij Parkinson op jonge leeftijd is geconstateerd ( voor het veertigste levensjaar);
2. Mannen met de ziekte zijn bevattelijker dan vrouwen;
3. Patiënten die langdurig met dopamine-agonisten worden behandeld.
Lees het complete onderzoeksverslag in het Tijdschrift voor Neurologie en Neurochirurchie (derde t/m zesde pag.)
Bekijk de uitzending van EenVandaag op 25 februari 2008 >>
Lees de artikelen van Hans Bogers >>
Wilt u een melding doen van verslaving door bijwerkingen, ga dan naar http://www.lareb.nl
Op http://www.parkinsonplaza.nl staat ook het complete onderzoeksverslag van de neurologen dr. Bloem em dr. Timmer
Alsmede de Eén Vandaag Televisie Uitzending over de soms desastreuze bijwerrtkingen van dopamineagonisten gebruikt bij de ziekte van Parkinson


Patiëntmeldingen helpen
Vooral het onvoldoende waarschuwen voor de bijwerkingen van dopamine-agonisten door de farmaceutische industrie is een doorn in het oog van veel slachtoffers.
Een artikel in het tijdschrift Drug Safety geeft aan dat patiëntmeldingen een grote bijdrage kunnen vormen voor het probleem van de veiligheid van medicijnen. In Nederland vervult het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb hierin een sleutelrol. Langzaam maar zeker komt de problematiek onder de aandacht van de professionals.
Zie nieuwsbericht van 19-06-2008 uit Apothekersnieuws >>



De dubbele ontkenning van gok- en seksverslaving

door Hans Bogers

“Gokken, seks en….de ziekte van Parkinson?” Met deze in het oog springende kop opende in het voorjaar 2005 het zusterblad van Papaver, het magazine van de Amerikaanse Parkinson Disease Foundation, met een artikel over de verborgen bijwerkingen van levodopa-agonisten.
Het gaat om bijwerkingen die voor een verstoring van het evenwicht van het zogenaamde impuls-controlecentrum zorgen. Het impuls-controlecentrum reguleert gedragingen die te maken hebben met emoties van beloning en bevrediging.

Verstoring van het evenwicht kan leiden tot buitensporige eet-koop-gok-seks-gedragingen. Iemand geeft bijvoorbeeld opeens grote sommen geld uit aan gokactiviteiten of ontwikkelt dwangmatig seksuele activiteiten.
Het magazine van de Amerikaanse Parkinson Disease Foundation stelt: “Voeg impulscontrole stoornissen, zoals pathologisch gokken en hyperseksualiteit toe aan de lijst van mogelijke niet motorische problemen die kunnen voorkomen bij mensen met de ziekte van Parkinson.”
Het artikel vervolgt:“Recente onderzoeken wijzen erop dat ernstige verstoringen in de impulscontrole serieuze effecten hebben voor drie tot vijf procent van de parkinsonpatiënten.”

Herstel van de controle
“Nu het steeds duidelijker wordt dat sommige parkinsonmedicatie een belangrijke rol speelt in het ontstaan van impuls-controlestoornissen, is het van essentieel belang dat behandelaars hier gericht naar vragen. Daarnaast dienen patiënten en hun gezinsleden bezorgdheden over en veranderingen in het gedrag van de patiënt te bespreken met de behandelend arts. Vroegtijdige herkenning en behandeling van impuls-controlestoornissen kan wegen openen, die de controle over het gedrag herstellen, waardoor de vernietigende gevolgen voorkomen kunnen worden.”

In het voorjaar van 2006 werd ook in het magazine van de Europese Parkinson Verpleegkundigen Netwerk een artikel van een soortgelijke strekking gepubliceerd. Over deze vorm van impuls-controlestoornis wordt in het artikel gesteld:“Dit gedrag kan ongekende onrustgevoelens veroorzaken bij patiënten en hun gezinsleden en het kan ze emotioneel en financieel ruïneren. Om het te behandelen geeft een teamgerichte benadering betere resultaten. Dit houdt in: een behandeling met geneesmiddelen, psychiatrische begeleiding, hersteltherapie, maatschappelijk werk, verwijzingen, huwelijkscounseling en eventueel opname in een ziekenhuis.”

Dubbele ontkenning
In de toonaangevende database van PUB MED, de Amerikaanse internet-vraagbaak over gezondheid en medicatie, staan maar liefst 144 verwijzingen naar wetenschappelijke publicaties over deze bijwerkingen van Parkinson medicatie. In deze voor iedereen toegankelijke databank wordt het percentage parkinsonpatiënten met compulsief gedrag door bijwerkingen in enkele publicaties op ruim zeven procent gesteld. Omgerekend naar de Nederlandse situatie, waar volgens de laatste cijfers ongeveer 50.000 parkinsonpatiënten zijn, zou dit op enkele honderden slachtoffers neerkomen. In Amerikaanse media worden zelfs percentages gedaan van tien procent genoemd.
In het verleden is er op individuele basis wel eerder over deze bijwerkingen gepubliceerd, maar nergens werd het als een structureel verschijnsel gezien. Met alle gevolgen van dien. Neurologen lichten patiënten onvoldoende voor en in de bijsluiter van de medicijnen is het woord 'verslaving' niet te vinden.
Over dit heikele onderwerp lijkt dan ook een dubbele ontkenning te heersen: Parkinsonpatiënten praten liever niet over impuls-controlestoornissen, maar ook de therapeut brengt het onderwerp niet gemakkelijk ter tafel. Deze dubbele ontkenning zorgt ervoor dat het onderwerp in de behandelkamer onbesproken blijft en de patiënt raakt verder in een isolement.

Aanbevelingen voor neuroloog en patiënt:
1. Neurologen en andere therapeuten zouden structureel moeten vragen naar deze vorm van bijwerkingen van parkinsonmedicatie;
2. De vraagstelling naar deze specifieke bijwerking zou standaard in het behandelplan opgenomen moeten zijn;
3. Patiënten zouden open en eerlijk moeten zijn in de gesprekken in de behandelkamer. Zeker wanneer deze gesprekken gaan over ongewenste bijwerkingen van medicatie. Medicatie die men uiteindelijk gebruikt om beter te gaan functioneren.

Persoonlijk drama als gevolg van medicijngebruik
door Hans Bogers

“Plezier is leuk, maar te veel ervan maakt je niet gelukkig”, stelt Ingmar Franken, hoofddocent biologische en klinische psychologie aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam.
In een artikel in de Volkskrant van 9 september 2006 vervolgt Franken: “In onze hersenen zit een systeem dat ons beloont als we seks hebben, alcohol gebruiken, een mooie reis maken of goede muziek horen. Wie gevoelig is voor genot en weinig remmingen kent, is eerder geneigd tot verslaving en impulsief gedrag."

Een beter woord is het Engelse woord pleasure: een combinatie van plezier en genot. In de hersenen zie je dan een verhoogde concentratie van stoffen als dopamine, serotonine of endorfinen. Dat plezier duurt maar heel kort. Een parkinsonpatiënt die bijwerkingen van de gebruikte medicatie rapporteerde, verwoordde het als volgt: “Ik had last van seksverslaving, dat heeft mij bij elkaar wel 1 á 2 ton gekost. Het beste bewijs voor de relatie met de medicatie is dat toen ik met deze pillen stopte, de drang per onmiddellijk verdwenen was.”

Dramatisch
Enkele citaten van getroffenen en mensen in hun omgeving:

“Wij kwamen er achter dat mijn vader vele schulden had gemaakt en overal met allerlei smoezen geld leende voor zijn gokverslaving. Wat hem bijna zijn huwelijk kostte. Zijn medicijnen zijn aangepast en hierdoor zijn de parkinsonklachten weer verergerd, maar volgens de arts zijn medicijnen geen oplossing omdat deze toch weer tot verslaving gaan leiden.”

“De gevolgen zijn dramatisch, je schijnt je normbesef volledig te verliezen…liegen en fantaseren worden je deel….. Naar schatting verspeelde ik 30.000 euro en… mijn waardigheid als opa van bijna 70 jaar…” En: “Ik heb geen weerstand kunnen bieden aan de goklust en duizenden euro’s verloren in de gokhal. “Gelukkig heb ik zelf het initiatief kunnen nemen om mijn vrouw en dochter over mijn verslaving op de hoogte te brengen en ben resoluut gestopt.”

“Door mijn verslaving ben ik uiteindelijk genoodzaakt om mijn creditcard te laten blokkeren. Verder om een speciaal programma te laten installeren dat ongewenste sites die via de computer in je huiskamer kunnen binnen komen te blokkeren. Door ook alle 0900 nummers van de telefoon af te sluiten, kreeg ik eindelijk rust in mijn eigen huis.”



Daar word je niet gelukkig van
Advies van Ingmar Franken:
“Het klinkt heel saai, maar ik zou zeggen: Zoek prikkels met mate. Las af en toe wat saaiheidsweken in. Als je teveel prikkels ervaart, krijg je het deksel op de neus. Vaak wordt het jachtaspect steeds belangrijker, terwijl het eigenlijke doel door gewenning minder bevredigend wordt. Compulsief aangelegde mensen zijn continue onrustig, op zoek naar seks, drugs of andere kicks, terwijl de beloning uitblijft. Daar word je niet gelukkig van.”
Drang tot gokken, shoppen, eten en seks

Nieuw onderzoek bevestigt risico

Slachtoffers van compulsief gedrag door de bijwerking van medicijnen proberen al tijden aandacht te vragen voor hun problemen. Compulsief gedrag dat zich uit in een verhoogde drang naar gokken, shoppen, eten en seks gedurende de ziekte, is nog steeds een taboe-onderwerp. Jammer genoeg ook bij neurologen. Dat het onderwerp nodig uit de taboesfeer moet worden gehaald, bevestigt recent onderzoek van dr. Timmer en dr. Bloem, beiden neuroloog in Nijmegen.

Iets minder dan één op de zeven (14%) parkinsonpatiënten die aan het onderzoek meededen vertoont een toegenomen interesse in of drang tot gokken, shoppen, eten en seks gedurende de ziekte.

Daarbij zijn drie categorieën te noemen die meer risico lopen:
4. Patiënten waarbij Parkinson op jonge leeftijd is geconstateerd ( voor het veertigste levensjaar);
5. Mannen met de ziekte zijn bevattelijker dan vrouwen;
6. Patiënten die langdurig met dopamine-agonisten worden behandeld.
Lees het complete onderzoeksverslag in het Tijdschrift voor Neurologie en Neurochirurchie (derde t/m zesde pag.)
Bekijk de uitzending van EenVandaag op 25 februari 2008 >>
Lees de artikelen van Hans Bogers >>

Patiëntmeldingen helpen
Vooral het onvoldoende waarschuwen voor de bijwerkingen van dopamine-agonisten door de farmaceutische industrie is een doorn in het oog van veel slachtoffers.
Een artikel in het tijdschrift Drug Safety geeft aan dat patiëntmeldingen een grote bijdrage kunnen vormen voor het probleem van de veiligheid van medicijnen. In Nederland vervult het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb hierin een sleutelrol. Langzaam maar zeker komt de problematiek onder de aandacht van de professionals.
Zie nieuwsbericht van 19-06-2008 uit Apothekersnieuws >>

Wilt u een melding doen van verslaving door bijwerkingen, ga dan naar http://www.lareb.nl
Op http://www.parkinsonplaza.nl staat ook het complete onderzoeksverslag van de neurologen dr. Bloem em dr. Timmer
Alsmede de Eén Vandaag Televisie Uitzending over de soms desastreuze bijwerrtkingen van dopamineagonisten gebruikt bij de ziekte van Parkinson


En het veelvoudig gebruik van kalmeringsmiddelen


Uit het Tijdschrift voor Neurologie en Neurochirurchie

Commentaar:In het beloop van de ziekte van Parkinson kunnen diverse gedragsproblemen optreden, zoals depressieve gevoelens en angst. In de afgelopen jaren is veel ophef ontstaan omtrent het optreden van problemen met de impulscontrole, obsessieve compulsieve verschijnselen (OCD) en verslavingsproblematiek. Als gevolg van stoornissen in de impulscontrole zijn schrijnende ziektegeschiedenissen verschenen van patiënten die een verslaving ontwikkelden naar bijvoorbeeld seks of gokken, met alle gevolgen van dien (hoge schulden).
Problemen met de impulscontrole hebben dan ook een grote impact op de kwaliteit van leven,
niet alleen voor patiënten met dit probleem, maar ook voor hun naaste omgeving.
Naar het voorkomen van dergelijke verslavingen bij parkinsonpatiënten zijn diverse studies verricht.
In een tweetal grote studies uit Canada en de Verenigde Staten met 250-300 parkinsonpatiënten
werden prevalenties gevonden van 6- 7,8% De hier besproken studie van Giladi et al.toonde een nog indrukwekkender percentage van 14%, voor mensen die een nieuwe verhoogde behoefte hadden ontwikkeld aan gokken, winkelen, eten of seksuele activiteiten. De verschillen in prevalentie tussen de verschillende studies kunnen waarschijnlijk worden toegeschreven aan verschillen
in de studiepopulatie, aan verschillen in de gehanteerde definities voor verslaving, en de
toegepaste methoden om verslaving vast te stellen. Los van deze verschillen is duidelijk te zien dat de
stoornissen in de impulscontrole een probleem van behoorlijke omvang betreffen.
Een andere belangrijke vorm van verslaving is die aan dopaminerge medicatie. Sommige patiënten
ervaren in de ON-fase een boost aan energie en in de OFF-fase een intense ‘OFF-period dysforie’.
Zij verlangen naar de volgende gift, verhogen veelal zelf de dosering en houden zich obsessief
bezig met het medicatieschema. Enkele subgroepen lopen met name een verhoogd
risico (zie Tabel 1). De studie van Giladi et al. bevestigt dat het vooral gaat om patiënten met
een ‘young-onset’ ziekte van Parkinson (arbitrair gesteld op een debuutleeftijd voor het 40e levens

jaar), mannen, patiënten die behandeld worden met dopaminereceptoragonisten en patiënten
met een voorgeschiedenis van stoornissen in de impulscontrole.9,10
Wat is hiervoor de pathofysiologische verklaring? De organisatie van het corticostriatale systeem
wordt gezien als een aantal parallel aan elkaar geschakelde dopaminerge systemen, waaronder het
nigrostriatale, het mesolimbische en het mesofrontale systeem. Bij de ziekte van Parkinson is
sprake van een verlies van dopaminerge neuronen in de substantia nigra, met hoofdzakelijk een dopaminetekort in de nigrostriatale projecties, terwijl de andere systemen relatief gespaard blijven.11 De mesolimbische en mesofrontale systemen vormen een onderdeel van het motivatiesysteem van de
hersenen en zijn nauw betrokken bij reacties op ‘natuurlijke beloning’, zoals bijvoorbeeld op voedselinname of seksuele activiteiten, maar hiermee ook ‘verantwoordelijk’ voor het ontwikkelen van verslavingsgedrag.
Als bij de ziekte van Parkinson het tekort aan dopamine in het nigrostriatale systeem
medicamenteus wordt gecorrigeerd, kan dat voor sommige patiënten betekenen dat in het mesolimbische en mesofrontale systeem een relatief teveel aan dopamine ontstaat, met als gevolg een
verhoogde gevoeligheid voor het ontwikkelen van verslavingsgedrag. Het feit dat dopaminereceptoragonisten hiervoor veel vaker verantwoordelijk zijn dan levodopa suggereert dat stimulatie van specifieke dopaminereceptoren mogelijk betrokken is bij de ontwikkeling van het verslavingsgedrag.
Een andere mogelijke verklaring is het verschil in halfwaardetijd (langer bij dopamineagonisten dan
bij levodopa).
Wat betekenen deze bevindingen voor de praktijk?
(zie ook Tabel 2) Aangetoond is dat stoornissen in de impulscontrole bij parkinsonpatiënten
geregeld voorkomen, en omdat specifieke subgroepen van patiënten kennelijk een verhoogd
risico lopen, is extra voorzichtigheid bij deze patiënten geboden. Terughoudendheid met dopaminereceptoragonisten lijkt aangewezen bij patiënten met een gestoorde impulscontrole in de voorgeschiedenis, en hoge doseringen dienen waarschijnlijk te worden vermeden bij deze patiënten.
In elk geval is het cruciaal om niet alleen de patiënt, maar ook zeker de directe familie, goed
voor te lichten over het risico op het ontwikkelen van verslavingsgedrag, en te wijzen op de associatie
met de medicamenteuze behandeling. Betrokkenheid van de familie of andere naasten is essentieel,
want men kan zich afvragen of patiënten met medicatiegeïnduceerde verslavingen wel als beslissingsbevoegd kunnen worden beschouwd.
Het is ook lastig om een heldere grens aan te geven tussen ‘normaal’ gedrag (bezoek aan een
casino of veel eten komen überhaupt veel voor in de bevolking) en een pathologische verslaving. In
dit opzicht benadrukt het artikel van Giladi en collegae het belang van navraag naar een nieuw
ontwikkelde interesse in bijvoorbeeld eten, gokken of winkelen. Het is verder goed om te weten dat
parkinsonpatiënten niet altijd direct na de start van een nieuwe therapie een verslaving ontwikkelen,
maar dat dit zich zelfs nog jaren na het starten van de medicamenteuze behandeling kan manifesteren.
Een verder complicerende factor is dat stoornissen in de impulscontrole niet altijd direct met de
ziekte van Parkinson worden geassocieerd en bovendien vaak schaamte met zich meebrengen,
dus patiënten en familieleden zullen dit gedrag niet snel spontaan ter sprake brengen in de
spreekkamer. Actieve screening is dan ook noodzakelijk.
Screeningsinstrumenten specifiek voor parkinsonpatiënten zijn momenteel niet voorhanden,
maar de Minnesota Impulsive Disorder Interview is mogelijk bruikbaar.
Naar de medicamenteuze behandeling van stoornissen in de impulscontrole bij parkinsonpatiënten
zijn vooralsnog geen klinische trials verricht. In het algemeen geldt dat bij de behandeling van een
gestoorde impulscontrole gebruik wordt gemaakt van opioïde antagonisten, zoals naltrexone, en
SSRI’s, zoals fluvoxamine en paroxetine.12,13 Het gebruik van SSRI’s voor stoornissen in de impulscontrole bij parkinsonpatiënten lijkt niet veelbelovend14 en het effect van cognitieve gedragstherapie in de parkinsonpopulatie moet nog worden onderzocht. Wanneer een parkinsonpatiënt een gestoorde impulscontrole ontwikkelt tijdens de behandeling van de ziekte, kan overwogen worden de behandelingsstrategie aan te passen. Met name het verlagen van de dosering dopamineagonisten is geassocieerd met een verbetering van de gestoorde impulscontrole.15 Wanneer ondanks aanpassingen
van het medicatieregime de gestoorde impulscontrole blijft aanhouden, kan stereotactische
neurochirurgie (‘deep brain stimulation’) worden overwogen. Patiënten moeten hiervoor echter wel
goed geselecteerd worden en postoperatief nauw gecontroleerd worden, in verband met een mogelijke
toename van de gestoorde impulscontrole. Tabel 2. Belangrijkste adviezen voor in de p
DDraktijk.Tabel 2. Belangrijkste adviezen voor in de praktijk.
De belangrijste adviezen voor in de praktijk

1. Informeer patiënt en de directe familie over de mogelijkheid van het optreden van verslavingen
(gokken, shoppen, eten, seks).
2. Maak het onderwerp in de spreekkamer bespreekbaar.
3. Wees met name beducht op het optreden van verslavingen bij jonge, mannelijke patiënten die
behandeld worden met dopamineagonisten.
4. Zelfs na jaren van behandeling kunnen deze verslavingen nog optreden. Blijf daarom actieve navraag
doen naar de ontwikkeling van nieuwe verslavingsdrang, en betrek de naaste omgeving van de patiënt
hierin.
5. Overweeg bij het optreden van verslavingen de dosering van de dopamineagonisten te verlagen of
het medicament te staken.
6. Indien ondanks aanpassingen van het medicatieregime de klachten onverminderd aanblijven, kan
in geselecteerde gevallen stereotactische neurochirurgie worden overwogen.
T
Referenties
1. Alegret M, Junque C, Valldeoriola F, Vendrell P, Marti MJ,
Tolosa E. Obsessive-compulsive symptoms in Parkinson's
disease. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2001;70:394-6.
2. Glosser G, Clark C, Freundlich B, Kliner-Krenzel L, Flaherty P,
Stern M. A controlled investigation of current and premorbid
personality: characteristics of Parkinson's disease patients.
Mov Disord 1995;10:201-6.
3. Gschwandtner U, Aston J, Renaud S, Fuhr P. Pathologic
gambling in patients with Parkinson's disease. Clin Neuropharmacol
2001;24:170-2.
4. Maia AF, Pinto AS, Barbosa ER, Menezes PR, Miguel EC.
Obsessive-compulsive symptoms, obsessive-compulsive disorder,
and related disorders in Parkinson's disease. J Neuropsychiatry
Clin Neurosci 2003;15:371-4.
5. Menza MA, Forman NE, Goldstein HS, Golbe LI. Parkinson's
disease, personality, and dopamine. J Neuropsychiatry Clin
Neurosci 1990;2:282-7.
6. Todes CJ, Lees AJ. The pre-morbid personality of patients with
Parkinson's disease. J Neurol Neurosurg Psychiatry 1985;48:
97-100.
7. Voon V, Hassan K, Zurowski M, Duff-Canning S, de Souza M,
Fox S, et al. Prospective prevalence of pathologic gambling
and medication association in Parkinson disease. Neurology
2006, 66:1750-1752.
8. Evans AH, Katzenschlager R, Paviour D, O'Sullivan JD, Appel S,
Lawrence AD, et al. Punding in Parkinson's disease: its relation
to the dopamine dysregulation syndrome. Mov Disord
2004;19:397-405.
9. Weintraub D, Siderowf AD, Potenza MN, Goveas J, Morales KH,
Duda JE, et al. Association of dopamine agonist use with
impulse control disorders in Parkinson disease. Arch Neurol
2006;63:969-73.
10. Lawrence AD, Evans AH, Lees AJ. Compulsive use of dopamine
replacement therapy in Parkinson's disease: reward
systems gone awry? Lancet Neurol 2003;2:595-604.
11. German DC, Manaye K, Smith WK, Woodward DJ, Saper
CB. Midbrain dopaminergic cell loss in Parkinson's disease:
computer visualization. Ann Neurol 1989;26:507-14.
12. Grant JE, Kim SW, Potenza MN, Blanco C, Ibanez A,
Stevens L, et a. Paroxetine treatment of pathological gambling:
a multi-centre randomized controlled trial. Int Clin Psychopharmacol
2003;18:243-9.
13. Grant JE, Potenza MN: Impulse control disorders: clinical
characteristics and pharmacological management. Ann Clin
Psychiatry 2004;16:27-34.
14. Kurlan R. Disabling repetitive behaviors in Parkinson's
disease. Mov Disord 2004;19:433-7.
15. Mamikonyan E, Siderowf AD, Duda JE, Potenza MN, Horn S,

_________________
met frisse tegenzin accepterend wat niet meer kan en nu de energie richtend op wat nog wél kan


Omhoog
 Profiel  
 
Geef de vorige berichten weer:  Sorteer op  
Plaats een nieuw onderwerp Antwoord op onderwerp  [ 1 bericht ] 

Alle tijden zijn GMT + 1 uur [ Zomertijd ]


Wie is er online

Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers. en 46 gasten


Je mag geen nieuwe onderwerpen in dit forum plaatsen
Je mag niet antwoorden op een onderwerp in dit forum
Je mag je berichten in dit forum niet wijzigen
Je mag je berichten niet uit dit forum verwijderen

Zoek naar:
Ga naar:  
cron
Powered by phpBB® Forum Software © phpBB Group
phpBB.nl Vertaling